NHỘI – CÂY THUỐC PHỤ NỮ

1. Tổng quan về:

NHỘI: Hay còn gọi là Thu phong, Ô dương, Trọng dương mộc.

• Tên khoa học Bischofia trifoliata (Roxb.) Hook.f. (Bischofia javanica Blume, Andrachne trifoliata Roxb.)
• Thuộc họ Thầu dầu Euphorhiaceae.

!!! Cần chú ý ngay là có 2 cây mang tên nhội.

Cây thứ hai thuộc họ cỏ roi ngựa Verhenaceae, có tên khoa học là Citharexylon quadrangulare Jacq. ( ghi chú về cây thứ hai ở cuối bài).

2. Mô tả cây:

Nhội là một cây to, có thể cao tới hơn 20m. Lá kép gồm 3 lá chét hình trứng hay hình mác rộng, mép có răng cưa tù dài 8-15cm, đầu lá chét nhọn, đáy lá chét cũng nhọn; cuống chung dài tới 7-10cm.

Cụm hoa mọc ở kẽ lá. Hoa đơn tính, khác gốc, nhỏ, màu lục nhạt; hoa đực có 5 lá đài, 5 nhị; hoa cái cũng có 5 lá đài; bầu 3 ô, mỗi ô chứa 2 noãn.

Quả thịt, hình cầu, đường kính 1-1,5cm, màu nâu hay hồng nhạt, vị chát, chứa 2-3 hạt màu nâu; vỏ quả trong dai. Mùa hoa: cuối xuân đầu hạ.

3. Phân bố, thu hái và chế biến:

Cây nhội được trồng lấy bóng mát ở nhiều thành phố nước ta, nhiều nhất ở Hà Nội. Còn thấy mọc hoang trong rừng. Cũng thấy mọc ở Ân Độ, MaLaixia, InĐônêxia, Châu Đại Dương.

Chủ yếu người ta khai thác lấy gỗ nhội màu đỏ nhạt, cứng chắc làm cột nhà, chày giã gạo, ván sàn, tuy nhiên vì gỗ này thường bị sâu bọ ăn cho nên chỉ được coi là loại gỗ hồng sắc, độ bền không quá 20 nãm. Lá nhội non thường dùng để ăn gỏi cá.

Trước đây ít thấy dùng làm thuốc. Hiện nay người ta bắt đầu dùng lá làm thuốc. Có thể hái quanh năm, nhưng tốt nhất vào lúc cây đang ra hoa. Quả có thể ăn được; chim rất ưa.

4. Thành phần hóa học:

Hiện tại chưa thấy có tài liêu nghiên cứu.

5. Tác dụng dược lý

Năm 1963, Bộ môn ký sinh trùng Trường Đại học y dược Hà Nội nghiên cứu có hệ thống những vị thuốc có khả năng trừ giun sán và các ký sinh trùng khác, phát hiện thấy lá nhội có tác dụng rất mạnh đối với trùng roi (Trichomonas vaginalis), đã áp dụng điều trị thí nghiệm bệnh ỉa chảy của khỉ do lỵ trực trùng, kết quả khỏi đạt 88% trên người, dùng chữa khí hư do trùng roi, kết quả rất nhiều triển vọng. Độc tính rất thấp.

6. Tác dụng tuyệt vời trong điều trị bệnh phụ khoa nữ giới.

Cây Nhội có tác dụng chữa bệnh tuyệt vời, trong đó có bệnh phụ khoa như viêm âm đạo do Trùng roi. Bệnh này thường gây ra khí hư màu vàng, hơi xám, đặc biệt có bọt và mùi hôi nặng.

Viêm âm đạo nếu không được phát hiện kịp thời, để lâu dài có thể gây nên các biến chứng nguy hiểm như viêm buồng trứng, vòi trứng, rong kinh, cổ tử cung bị viêm loét, đau, ngứa hay niêm mạc sưng đỏ. Biến chứng nguy hiểm hơn cả mà trùng roi âm đạo có thể gây ra là: vô sinh do trùng roi tiết ra chất nhầy, tạo thành nút bao bọc và bít kín cổ tử cung, ngăn không cho tinh trùng xâm nhập vào để thụ tinh.

—-

Chú thích: Ở Việt Nam có mọc hoang và được trồng một loại cây nhội nữa có tên khoa học Citharexylon quadrangulare Jacq. thuộc họ cỏ roi ngựa (Verbenaceae). Cây này cũng là một loại cây to, cành vuông, lá đơn, khía răng cưa. Hoa trắng, mọc thành chùm thõng xuống. Quả hạch màu đỏ. Trồng làm cảnh, lấy bóng mát và lấy gỗ làm dàn. Như vậy muốn phân biệt chỉ cần chú ý một cây có lá kép gồm có 3 lá chét, một bên lá đơn. Cây nhội cho lá ăn gỏi và làm thuốc có cụm hoa thành chùy hình chóp, còn cây nhôi kia có cụm hoa thõng xuống.