Bài thuốc Ba Kích có giúp “bổ thận, tráng dương”?

Tên gọi: Ba Kích.

Tên khác: Dây ruột gà, Ba kích thiên.

Tên khoa học: Morinda officinalis stow.

Họ: Cà phê (Rubiaceae)

I. Đặc điểm của Ba Kích

Cây dây leo bằng thân quấn, sống nhiều năm. Ngọn có cạnh, màu tím, có lông, khi già thì nhẵn. 

Lá mọc đối, hình mác hoặc bầu dục thuôn nhọn; phiến lá cứng có lông tập trung ở mép và ở gân, khi già ít lông hơn, màu trắng mốc, dài 6 -15cm, rộng 2,5 – 6cm, cuống ngắn. Lá kèn mỏng ôm sát vào thân. 

Hoa nhỏ tập trung thành tán ở đầu cành, lúc mới nở màu trắng, sau hơi vàng; tràng hoa liền ở phía dưới thành ống ngắn. Quả hình cầu có cuống riêng rẽ, khi chín màu đỏ. Mùa hoa tháng 5-6, mùa quả tháng 7-10. Cây mọc ở vùng đồi núi thấp, các tỉnh trung du miền núi phía Bắc.

Bộ phận dùng làm thuốc: Rễ cây ba kích, phơi, sấy khô, cắt thành đoạn ngắn chừng 10 cm. Bảo quản nơi khô ráo, phòng ẩm.

II. Thành phần hóa học

Thành phần hóa học chính của ba kích là: anthranoid và irridoids. Ngoài ra còn có các hợp chất glucosides, sterol, saponintriterpen, lacton, ceton (officinalisin), một vài acid amin. Riêng vitamin C chỉ có trong ba kích tươi.

III. Ba Kích có tác dụng gì?

Ba kích tính hơi ôn, vị cay, ngọt, lợi về kinh gan, thận, có công hiệu ấm thận dương, khỏe gân cốt, chống viêm, giảm đau, trừ thấp; thích hợp với các bệnh liệt dương, di tinh, dạ con lạnh không có thai, kinh nguyệt không đều, hay lạnh và đau bụng dưới, phong thấp tê đau.

Theo các nghiên cứu hiện đại, trong rễ ba kích khô có acid hữu cơ, đường, nhựa, anthraglucoside, phy tosterol, tinh dầu, vitamin C, chất đường, mỡ thực vật… có tác dụng kích thích tố đối với da và hạ huyết áp; có thể kích thích tăng trưởng tế bào lympho T của người thận hư, thúc đẩy sự chuyển hóa của tế bào lympho T, tăng cường hệ miễn dịch, kéo dài tuổi thọ.

IV. Các bài thuốc có Ba Kích

Chữa thận hư

Nam giới liệt dương, xuất tinh sớm, phụ nữ khó thụ thai, dương hư, dùng 1 trong 2 bài thuốc sau:

• 1: Ba kích, đảng sâm, phúc bồn tử, thỏ ty tử, thần khúc, mỗi vị 300g; củ mài 600g. Các vị trên, tán bột mịn, hoàn viên với mật ong. Ngày uống 2-3 lần, mỗi lần 8-10g.

• 2: Ba kích, cốt toái bổ, đảng sâm, nhục thung dung, long cốt, mỗi vị 300g; Ngũ vị tử 150g. Tất cả tán bột mịn. Hoàn viên với mật ong. Ngày uống 2-3 lần, mỗi lần 8-10g.

Chữa suy nhược cở thể

Chán ăn, mất ngủ, chân tay đau nhức, huyết áp cao:

• Ba kích 150g, hà thủ ô 150g, ngưu tất 150g, lá dâu non 250g, vừng đen 150g (sao thơm), rau má 500g. Các vị trên tán bột mịn, hoàn viên. Ngày uống 3 lần, mỗi lần uống 8g.

Chữa đau lưng, mỏi gối, gân xương yếu

• Ba kích, đỗ trọng bắc (tẩm muối sao), nhục thung dung, thỏ ty tử, tỳ giải, lượng bằng nhau, mỗi vị 400g. Các vị trên hoàn viên. Mỗi lần uống 6g, ngày 3 lần.

V. Lưu ý trước khi sử dụng Ba Kích

Những đối tượng khác không nên dùng Ba Kích:

• Người có bệnh lý huyết áp thấp. Vì ba kích là vị thuốc có tác dụng hạ huyết áp, nên nếu tự ý dùng và dùng vô tội vạ thì có thể gây tai biến do tụt huyết áp đột ngột.
• Trẻ em, phụ nữ có thai, người cho con bú
• Người bị tiểu buốt, khó tiểu
• Những người chuẩn bị phẫu thuật.